ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑ, ΠΡΩΙΜΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ & ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ

Εργοθεραπεία είναι η θεραπεία μέσω του «έργου», δηλαδή μέσα από πρακτική εξάσκηση σε δομημένες στοχοκατευθυνόμενες δραστηριότητες. Έργο είναι κάθε δραστηριότητα που οι άνθρωποι κάνουν καθημερινά ως μονάδες αλλά και ως μέλη οικογενειών και κοινοτήτων (WFOT). Η παιδιατρική εργοθεραπεία είναι θεραπεία που γίνεται κυρίως μέσα από το παιχνίδι, μέσα από δομημένες δραστηριότητες σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε παιδιού, προσαρμοσμένο στους τομείς όπου χρειάζονται βελτίωση. Απώτερος στόχος είναι η ανεξαρτησία και αυτονομία του παιδιού και αυτό συμβαίνει μέσα από τη βελτίωση των δεξιοτήτων και την ωρίμανση, ώστε να συμβαδίζουν με τα ηλικιακά αναπτυξιακά ορόσημα.

Σε ποιους τομείς επεμβαίνει η εργοθεραπεία;

Οι τομείς έργου είναι 8 και είναι οι εξής:

• Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής
• Παιχνίδι
• Εργασία
• Σύνθετες Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής
• Εκπαίδευση
• Ελεύθερος Χρόνος
• Κοινωνική Ζωή
• Ανάπαυση & Ύπνος

Η εργοθεραπεία παρεμβαίνει χρησιμοποιώντας μια ολιστική προσέγγιση του ατόμου, δηλαδή λαμβάνοντας υπόψιν τις δεξιότητες και τα μοτίβα εκτέλεσης του ατόμου, όπως επίσης και τους στόχους τους οποίους θέτει και ο ίδιος όπως και εμείς για τον εαυτό του. Στα παιδιά αυτό γίνεται και μέσα από τη συνεργασία με τους γονείς όπου η συμβολή τους είναι απαραίτητη για την εξέλιξη του παιδιού και τη συνέχεια των όσων κατακτά στη θεραπεία, στο σπίτι και τη γενίκευση τους σε όλα τα πλαίσια.

Σε ποιες ηλικίες απευθύνεται η παιδιατρική εργοθεραπεία;

Η παιδιατρική εργοθεραπεία απευθύνεται σε βρέφη, νήπια, παιδιά σχολικής ηλικίας και εφήβους, δηλαδή καλύπτει ένα ευρύ φάσμα από 0 έως και 20 ετών. Η εργοθεραπεία ως επιστήμη απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες από 0 έως 99+ ετών και ασχολείται με πολλούς τομείς ζωής και εκτέλεσης. Στην παιδιατρική εργοθεραπεία εντάσσεται και η πρώιμη παρέμβαση η οποία θεωρείται από τις πιο σημαντικές περιόδους για ενταχθεί ένα παιδί σε πρόγραμμα θεραπειών. Ο λόγος που θεωρείται τόσο σημαντική είναι γιατί η πλαστικότητα του εγκεφάλου του παιδιού κατά την πρώιμη ηλικία 0-3 ετών είναι πολύ μεγαλύτερη και σύμφωνα με έρευνες η περιβαλλοντική επιρροή μπορεί να βελτιώσει κάποιες  προδιαθέσεις. Είναι πολύ σημαντική για παιδιά που έχουν διάγνωση ή και πρόγνωση για ΔΕΠ-Υ και αυτισμό.

Πότε χρειάζεται ένα παιδί εργοθεραπευτική αξιολόγηση;

Η εργοθεραπευτική αξιολόγηση προτείνεται σε πολλές περιπτώσεις είτε από φορείς πχ Αναπτυξιολόγο, Παιδοψυχίατρο, Παιδίατρο, Λογοθεραπευτή, Ψυχολόγο, τον δάσκαλο της τάξης, κλπ. Η αξιολόγηση δεν ακολουθείται απαραίτητα από παρέμβαση και ο εργοθεραπευτής μαζί με το ιστορικό, τις πληροφορίες από την οικογένεια και την αξιολόγηση που θα κάνει στο παιδί προτείνει παρέμβαση ή όχι. Μερικοί λόγοι για τους οποίους αξιολογούνται παιδιά εργοθεραπευτικά είναι οι εξής:

• Δεν παίζει με παιχνίδια της ηλικίας του.
• Σπάει συχνά τα παιχνίδια του.
• Δεν έχει φίλους της ηλικίας του και προτιμά να παίζει με μικρότερα ή μεγαλύτερα παιδιά.
• Έχει ελαττωμένη αυτοπεποίθηση.
• Παρουσιάζει υπερκινητικότητα.
• Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί.
• Είναι πολύ παθητικό, πάρα πολύ ήσυχο και αποτραβηγμένο.
• Έχει δυσκολίες στον ύπνο.
• Έχει δυσκολίες στο φαγητό, λερώνεται υπερβολικά ή δεν τρώει κάποιες βασικές τροφές.
• Δυσκολεύεται να αυτοεξυπηρετηθεί.
• Δεν του αρέσει το μπάνιο, το κόψιμο των νυχιών ή το κούρεμα των μαλλιών.
• Δεν του αρέσει να το παίρνουν αγκαλιά.
• Είναι πολύ ευαίσθητο σε οσμές, γεύσεις, θορύβους ή αγγίγματα.
• Έχει ελαττωμένο μυϊκό τόνο (μοιάζει αδύναμο).
• Είναι αδέξιο στην κίνηση με το σώμα του.
• Πέφτει εύκολα κάτω, πάνω σε άλλους ή σε έπιπλα.
• Χτυπάει εύκολα, επειδή δυσκολεύεται να υπολογίσει καλά τη θέση του σώματός του στον χώρο.
• Δεν του αρέσει να χοροπηδάει, να κάνει κούνια.
• Αποφεύγει την παιδική χαρά.
• Δυσκολεύεται να ζωγραφίσει μέσα σε γραμμές, να κάνει παζλ, να κόψει με το ψαλίδι.
• Αντιστρέφει γράμματα και αριθμούς, δεν αφήνει διάστημα μεταξύ των γραμμάτων και λέξεων, όταν γράφει.
• Ο γραφικός του χαρακτήρας είναι πολύ κακός.
• Κουράζεται εύκολα κατά τη σχολική του εργασία.
• Δυσκολεύεται να ακολουθήσει προφορικές οδηγίες.

(Πηγή : American Occupational Therapy Association)

Που βοηθάει η εργοθεραπεία ένα παιδί και το πρόγραμμα παρέμβασης;

Η εργοθεραπεία βοηθάει το παιδί στην ανάπτυξη δεξιοτήτων που υπολείπονται, στην ενίσχυση καλών πρακτικών, στην αποφυγή των μη επιθυμητών συμπεριφορών και προάγει την ανεξαρτησία και την καλύτερη δυνατή εξέλιξη του παιδιού βάση δυνατοτήτων. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από εβδομαδιαίο πρόγραμμα παρέμβασης και απαραίτητη είναι η συμμετοχή της οικογένειας. Η οικογένεια στο αποτέλεσμα της παρέμβασης έχει καθοριστικό ρόλο καθώς είναι «συνεργάτες» μας και η ομάδα που θα βοηθήσει το παιδί να εξασκηθεί και να κατακτήσει τους βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους μας. Επίσης, σημαντική είναι και η παραπομπή σε άλλη ειδικότητα αν ο ειδικός εντοπίσει κάποια ανάγκη του παιδιού, ώστε να βοηθηθεί σε όσους τομείς χρειάζεται. Γενικοί τομείς στους οποίους παρεμβαίνει η εργοθεραπεία και βελτιώνει είναι οι εξής:

• Αδρή κινητικότητα
• Λεπτή κινητικότητα
• Γραφοκινητικές δεξιότητες
• Συγκέντρωση & Προσοχή
• Υπερκινητικότητα
• Γνωστικές & Αντιληπτικές Δεξιότητες
• Συμπεριφορικός Τομέας
• Αισθητηριακές Δυσκολίες
• Ελλείμματα Κινητικά, Αισθητηριακά, Γνωστικά, κλπ.

Τέλος, μερικές από τις διαγνωστικές κατηγορίες στις οποίες απευθύνεται είναι τα σύνδρομα, Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος, Κινητικά ελλείμματα, Ακουστικές δυσκολίες, ΔΕΠ-Υ, Δυσπραξία, Υπερκινητικότητα, Γραφοκινητικά ελλείμματα και άλλα.

Αισθητηριακή Ολοκλήρωση

Η Αισθητηριακή Ολοκλήρωση είναι μία νευρολογική διαδικασία, ένα μοντέλο θεραπευτικής παρέμβασης που σχετίζεται άμεσα με αυτή και τέλος ένα θεωρητικό σύστημα. Ως νευρολογική διαδικασία η ΑΟ  ανήκει στις κυρίες διαδικασίες νευροσυμπεριφοράς και οργάνωσης, λαμβάνει χώρα στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ) και εκδηλώνεται αυτόματα καθώς προσλαμβάνουμε ερεθίσματα μέσω των αισθητηριακών υποδοχέων μας.

Οι κύριοι τύποι Δυσλειτουργίας της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης είναι οι εξής:

• Διαταραχή Αισθητηριακής Διάκρισης
• Διαταραχή Αισθητηριακής Ρύθμισης
• Αιθουσαία Διαταραχή Αμφίπλευρης Οργάνωσης
• Διαταραχές της Πράξης – Δυσπραξία

Πρώιμη παρέμβαση & Εργοθεραπεία

Η πρώιμη παρέμβαση απευθύνεται σε βρέφη και νήπια ηλικίας 0-3 ετών και προτείνεται σε παιδιά με κινητικές, αναπτυξιακές, νευρολογικές και άλλες δυσκολίες. Κατηγορίες παιδιών που θα χρειάζονται πρώιμη παρέμβαση είναι οι εξής :

• Πρόωρα βρέφη
• Πρώιμος παιδικός αυτισμός
• Διαγνωσμένα σύνδρομα
• Διαταραχή Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης
• Δυσκολίες σίτισης & ύπνου
• Δυσφορία σε αλλαγές της ρουτίνας

Η αποτελεσματικότητα της πρώιμης παρέμβασης είναι αποδεδειγμένα επιστημονικά καθώς λόγω της ηλικίας η πλαστικότητα του εγκεφάλου είναι μεγαλύτερη και το παιδί μπορεί να κατακτήσει με μεγαλύτερη ευκολία δεξιότητες και να μάθει. Η πρώιμη παρέμβαση απαιτεί τη συμμετοχή των γονέων για τη κατάκτηση και γενίκευση δεξιοτήτων του παιδιού. Τέλος, η σημασία της πρώιμης παρέμβασης είναι καίρια καθώς σε διαγνωσμένες δυσκολίες έχει δείξει πως μπορεί να φέρει βελτίωση και να προάγει δεξιότητες που σε μεγαλύτερες ηλικίες καθίσταται πιο δύσκολο.